به نقل از «آنا»

آینده پژوهشی «اخلاق عمومی» در ایران

تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۰۵۲۹۷

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، آنچه در جامعه ایرانی از آن تحت عنوان «اخلاق» یاد می‌شود مفهومی نادقیق است که در حوزه‌های دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی از نگاه گفتمان‏‌های مختلف، حاوی دلالت‌های ضمنی و صریح متفاوتی است. همچنین در ادبیات نظری تفاوت روشن و دقیقی میان اخلاق به معنای دستورالعمل‌های اخلاق و اخلاق به معنای کلیت فلسفی آن یا همان نهاد اخلاق وجود ندارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حتی میان اخلاق فردی، حرفه‌ای، سازمانی یا دینی نیز معمولاً مرز آشکاری وجود ندارد. شاید تنها نقطه مشترک اغلب این تعریف‏‌ها، اجماع بر سر این باشد که جامعه ایران در سال‏‌های اخیر با «مسئله اخلاق» و به‌‏تعبیری تندتر «بحران اخلاق» مواجه است.

اجتماع بین‌الاذهانی عالمان و روشنفکران مبنی بر پروبلماتیک شدن موضوع اخلاق در جامعه ایرانی حاوی این نتیجه منطقی نیز هست که ضرورتی برای مداخله اجتماعی به ویژه از طریق سیاست‌گذاری اجتماعی وجود دارد.

متمرکز بر همین موضوع حامد طالبیان (دکتری روابط بین‏الملل دانشگاه خوارزمی)، محمد مهدی مولایی (دکتری علوم ارتباطات دانشگاه تهران) ، سارا طالبیان و فریما قراری (پژوهشگر) در پژوهشی با عنوان آینده پژوهشی «اخلاق عمومی» در ایران پرداخته‌اند.

* پروبلماتیزه شدن اخلاق در جامعه ایرانی

این پژوهش نه واکاوی معانی و تعابیر مختلف اخلاق در جامعه ایرانی است و نه بحث بر سر صحت آنچه که «مسئله اخلاق» یا «بحران اخلاق» نامیده می‌‏شود، که پرداختن به این موضوع است که با فرض پذیرش پروبلماتیزه شدن اخلاق در جامعه ایرانی، چگونه می‌توان آن را مدلسازی و سپس برای آن سیاست‌گذاری کرد. 

این پژوهش نه واکاوی معانی و تعابیر مختلف اخلاق در جامعه ایرانی است و نه بحث بر سر صحت آنچه که «مسئله اخلاق» یا «بحران اخلاق» نامیده می‌‏شود، که پرداختن به این موضوع است که با فرض پذیرش پروبلماتیزه شدن اخلاق در جامعه ایرانی، چگونه می‌توان آن را مدلسازی و سپس برای آن سیاست‌گذاری کرد

از نظر طالبیان و همکارانش مدل‌های نه واقعیت‌های اجتماعی که سازه‌هایی ساخته دست بشر هستند که برای فهم بهتر جهان واقعی ساخته می‌شوند، اما تحلیل و مدلسازی مسائل پیچیده اجتماعی با مشکلات روش‌شناختی متعددی روبروست.

نخست آن که بسیاری از عوامل درگیر در یک مسئله قابلیت کمی‌شدن ندارند و ابعاد شناختی، سیاسی و اجتماعی قدرت‌مند و مختلفی را شامل می‌شوند؛

دوم آن عدم قعطیت ذاتی مسائل پیچیده اجتماعی از اساس قابل تقلیل به مدل‌های آماری و محاسباتی نیست و اغلب نمی‌توان آنها را به روشنی توصیف کرد و در نهایت، غیرخطی بودن شدید سیستم‌های اجتماعی در واقع بدین معناست که همه مسائل بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند.

بنابراین از نظر این پژوهش، مسائل اجتماعی برخلاف مسائل رام و کنترل‌پذیر (مانند مسائل علوم طبیعی) که با رویکرد‌های خطی و تحلیلی (برای مثال مدل‌های علی آماری) قابل حل هستند، مسائلی بغرنج محسوب می‌شوند.

* تحلیل عمومی ریخت‏‌شناختی

از نظر پژوهشگران این پژوهش «تحلیل عمومی ریخت‏‌شناختی» یکی از روش‌های مدلسازی مسائل بغرنج است که به‏‌اختصار GMA نامیده می‌‏شود و توسط تام ریچی توسعه یافته است.

از این رو در این پژوهش«تحلیل عمومی ریخت‌‏شناختی» را به عنوان روشی برای مدل کردن مسائل پیچیده اجتماعی است که قابلیت کمی‌شدن به کار می‌گیرند. برخلاف دیگر مدل‌های ریاضی، GMA مدل‌های استنتاجی، چندبعدی و غیرکمی ارائه می‌‏کند و بر خلاف مدل‌های معمولی علی که هدفشان پیش‌بینی است، مبتنی بر فرآیند‌های قضاوت کیفی و سازگاری درونی است. در این شیوه تحلیل، لازم است نخست متغیر‌های مرتبط اصلی مشخص و حالت‏‌های مربوط به هر متغیر شناسایی شده و سپس با تشکیل فضای ترکیب‌‏ها تحلیل‏‌های بعدی انجام شود. از این روش برای مدلسازی مسائل پیچیده اجتماعی، مسائل سیاست‌گذاری و آینده‌پژوهی استفاده می‌شود.

* مسئله اخلاق و سیاست‌گذاری اجتماعی

این پژوهش با قرار دادن متغیر اخلاق در کانون تحلیل عمومی ریخت‏‌شناختی و مشخص کردن متغیر‌های مرتبط اصلی و حالت‏‌های هرکدام، نشان می‌دهد که چگونه می‌توان آنچه را که «مسئله اخلاق» یا «بحران اخلاق» خوانده می‌‏شود، به عنوان یک مسئله مربوط به سیاست‌گذاری اجتماعی مدلسازی کرد و درباره آینده آن سخن گفت. برای این کار در قدم اول مشخص می‌کند که این مسئله چه جایگاهی در شبکه مسائل کشور و چه نسبتی با سایر مسائل ایران در حوزه‌های مختلف دارد. سپس با استفاده از روش تحلیل ریخت‌‏شناختی، پیشنهاد‌های اولیه‏‌ای برای مدل‏سازی کیفی اخلاق در جامعه ایران ارائه می‌دهد.

در این پژوهش داده‏‌های استفاده شده برای پاسخ به این سوالات، از یافته‏‌های پروژه‏‌های «آینده‌‏پژوهی ایران» استخراج شده که بازتاب ‏دهنده بخشی از نظرات خبرگان و کارشناسان حوزه‏‌های مختلف است.

* آینده‌پژوهی ایران

این پژوهش خاطرنشان می‌کند «آینده‌پژوهی ایران» عنوان پژوهش سالانه‌ای است که از سال ۱۳۹۳ توسط آینده‏‌بان تهیه و در ابتدای هر سال منتشر می‌شود. تاکنون سه پژوهش از این نوع تهیه و به‌صورت عمومی منتشر شده است. در هر دو پژوهش «آینده‌پژوهی ایران۱۳۹۴» و «آینده‌پژوهی ایران ۱۳۹۵» خبرگان شرکت‏ کننده، موضوعی که «اخلاق عمومی» نامیده شده است را دارای اهمیت بالا ارزیابی کرده‌اند.

«اخلاق عمومی» با متغیر‌های دیگری از حوزه اجتماعی، فرهنگی، دینی، سیاسی، اقتصاد، سلامت و علم و فناوری در ارتباط است

این پژوهش بیان می‌کند که تحلیل شبکه مسائل ایران با استفاده از یکی از ابزار‌های «آینده‌‏نگاری راهبردی» باعنوان میک. مک (MicMac) نشان می‌دهد که این متغیر با اثرگذاری کم و اثرپذیری متوسط، در سال ۱۳۹۴ در مرز متغیر‌های بیرون ‏شده و منتجه و در گروه متغیر‌های خوشه‌‏دار قرار می‌گیرد.

* آینده پژوهشی اخلاق عمومی

این پژوهش توضیح می‌دهد که شبکه روابط این متغیر با مسائل دیگر نیز نشان می‌دهد که «اخلاق عمومی» با متغیر‌های دیگری از حوزه اجتماعی، فرهنگی، دینی، سیاسی، اقتصاد، سلامت و علم و فناوری در ارتباط است. خبرگان شرکت‏‌کننده در «آینده‌پژوهی ایران ۱۳۹۵» با ارزیابی اهمیت ۸۰ درصدی این متغیر، پیش‌‏بینی کردند که «وضعیت اخلاق عمومی» رتبه اهمیت ۳۲ را در سال ۱۳۹۵ به خود اختصاص می‌دهد و بنا به نظر خبرگان میزان عدم قطعیت این متغیر حدود ۳۱ درصد است. از این‌‏رو این متغیر در رده متغیر‌های A- (دارای اهمیت بسیار زیاد و عدم قطعیت پایین) ارزیابی شده است و این بدان معناست که پیش‏بینی می‌‏شود وضعیت این متغیر حداقل تا پایان سال ۱۳۹۵ تغییر چندانی نداشته باشد.

در تحلیل نهایی با استناد به این داده‌ها، این پژوهش با استفاده از تحلیل عمومی ریخت‌شناختی تلاش می‌کند تا علاوه بر قضاوت کیفی درباره حالت‌های مختلف مفروض برای وضعیت اخلاق عمومی، رابطه این حالت‌ها را با حالت‌های دیگر مسائل دیگری شناسایی کند که در حوزه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و...قرار دارند و بیشترین تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را از مسئلة اخلاق عمومی دارند.

نتیجه این تحلیل ارائه مدلی است که فضای کلی وضعیت اخلاق و رابطه آن با مسائل دیگر را نشان می‌دهد تا تصویری از همه امکان‌های موجود و پیش‌روی آینده اخلاق ارائه شود. از این مدل می‌توان به عنوان داده‌های ورودی برای هر نوع سیاست‌گذاری اجتماعی در این زمینه استفاده کرد.

انتهای پیام/

منبع: آنا

کلیدواژه: اخلاق جامعه شناسی آینده پژوهی پژوهش خوان اخلاق در جامعه ایرانی مسائل پیچیده اجتماعی اخلاق در جامعه ایران سیاست گذاری اجتماعی آینده پژوهی ایران بحران اخلاق اخلاق عمومی مسئله اخلاق نشان می دهد توان آن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۰۵۲۹۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کنفرانس فیزیک بنیادی ایران ۱۲ اردیبهشت در قم برگزار می‌شود

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ مرکز قم، یعقوب نوروزی، مسئول برگزاری این کنفرانس روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران بیان کرد: ما در راستای تحقق شعار سال به دنبال افزایش استفاده از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی اساتید و دانشجویان هستیم و اعتقاد داریم که برگزاری همایش‌ها و کنفرانس‌های تخصصی در رشته‌های مختلف علمی، به طور حتم عامل مهمی برای رسیدن به این هدف است.

وی افزود: کنفرانس فیزیک بنیادی ایران نیز با همین هدف در دانشگاه قم برگزار می‌شود و ما این روند را به صورت مستمر در سال جاری ادامه خواهیم داد،‌ به نحوی که تا پایان سال حداقل در هر ماه شاهد برگزاری یک همایش ملی مهم در رشته‌های مختلف علمی در دانشگاه قم خواهیم بود.

مسئول کنفرانس فیزیک بنیادی ایران ادامه داد: دانشگاه قم بر اساس رسالت علمی و پژوهشی خود با سایر دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور و بسیاری از دانشگاه‌های معتبر خارجی همکاری دارد و ما تلاش می‌کنیم با استفاده از ظرفیت‌های علمی این دانشگاه در همه حوزه‌های مورد نیاز کشور، یافته‌های پژوهشی کاربردی را ارائه دهیم.

همچنین در این نشست،‌ دبیر اجرایی کنفرانس فیزیک بنیادی ایران، گفت: برای برگزاری این کنفرانس از مدت‌ها قبل، طرح نوشته و اعضای کمیته‌های علمی و اجرایی مشخص شدند،‌ همزمان با نهادهای تخصصی این موضوع همچون انجمن فیزیک ایران نیز مکاتبات و هماهنگی‌های لازم صورت پذیرفت.

سید وحید موسوی افزود: در ادامه اقدام‌های لازم برای کسب اعتبار علمی مورد نظر کنفرانس انجام و سایت و پوستر آن طراحی شد، در ادامه کار ثبت نام از متقاضیان صورت پذیرفت و ما در روز همایش میزبان ۱۶۰ شرکت کننده به صورت حضوری و مجازی خواهیم بود.

وی ادامه داد: ۲۰ مقاله تخصصی به این کنفرانس رسیده‌است که پس از انجام ارزیابی‌های لازم، ۲ مقاله از سوی نویسندگان آن به صورت سخنرانی و چهار مقاله نیز به صورت پوستر ارائه می‌شود. همچنین در این کنفرانس که با حضور استاد مهدی گلشنی(فیزیک‌دان و نظریه‌پرداز برجسته ترتیب می‌یابد) علاوه بر ارائه مقالات شاهد ۱۰ سخنرانی از سوی اساتید برجسته فیزیک خواهیم داشت.